Ζαξ, Χανς

(Ηans Sachs, Νυρεμβέργη 1494 – 1576). Γερμανός ποιητής. Με προτροπή του πατέρα του, ο οποίος ήταν ράφτης, ακολούθησε το επάγγελμα του υποδηματοποιού. Μελέτησε λατινικά και έζησε μέσα στην ατμόσφαιρα του γερμανικού ουμανισμού, σε μια κοινωνία μορφωμένων τεχνιτών που συγκέντρωνε τις πιο ζωντανές δυνάμεις της χώρας. Μυήθηκε στην τεχνική του μάιστερζανγκ και εξελίχθηκε στον πιο σπουδαίο μεταρρυθμιστή και στον πιο αυθεντικό εκπρόσωπό της. Μεταξύ 1511 και 1516 ταξίδεψε σε διάφορες περιοχές της Γερμανίας και ήρθε σε επαφή με πολλές ανάλογες σχολές. Εκείνη την εποχή, εκτός από το πρώτο του Spruch in Knuttelverse (αφηγηματικό ποίημα σε οκτασύλλαβα δίστιχα), έγραψε τραγούδια ευκαιριακά και ερωτικά. Το 1523 έγινε φανατικός λουθηρανός. Έγραψε Το αηδόνι του Βίτενμπεργκ (1523), έναν πραγματικό ύμνο στο έργο του Λούθηρου, που το ακολούθησαν η Φιλονικία μεταξύ του θανάτου και της φυσικής ζωής (1533) και το περίφημο Κωμωδία του ετοιμοθάνατου πλουσίου (1549). Τελείως διαφορετικού επιπέδου, αν και χαρακτηρίζονται πάντα από έναν βαθύ ουμανισμό και μια ανώτερης ποιότητας ειρωνεία, είναι τα έργα του Ζ. στα οποία κυριαρχεί η μορφή του χωρατατζή. Η ιστορία της Γκριζέλντας στο βιβλίο του Η υπομονετική και υπάκουη μαργαραβίνα Γκριζέλντα (1546) είναι εμπνευσμένη από το Δεκαήμερο του Βοκάκιου. Από τα πολυπληθή ποιητικά έργα του Ζ. (από τα οποία 208 θεατρικά), μερικά –όπως Ο διάβολος και η γριά, Ο σπουδαστής στον παράδεισο κλπ.– επιζούν ακόμα στο λαϊκό γερμανικό θέατρο χάρη στη ρωμαλέα κωμική φλέβα τους. Η μορφή του Ζ. επανεκτιμήθηκε από τον νεαρό Γκέτε, και στο όνομα του Ζ. έχτισε ο Βάγκνερ το μνημείο εκείνο της λαϊκής γερμανικής ψυχής, τους Αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης. Ο Γερμανός ποιητής Χανς Ζαξ.